Rok 2025 niesie ze sobą znaczące zmiany w polskim prawie pracy, mające na celu dostosowanie przepisów do zmieniających się realiów rynku pracy i wymogów unijnych. Prawo jest dynamiczne, dlatego aktualna wiedza o przepisach i regulacjach jest niezbędna. Dzięki temu, jako przedsiębiorcy i pracodawcy, mogą Państwo uniknąć nie tylko nieprzewidzianych konsekwencji prawnych, ale i dostosować się z wyprzedzeniem do nowych wymogów. Z niniejszego wpisu dowiedzą się Państwo m.in.:
- Co to jest uzupełniający urlop macierzyński i komu przysługuje?
- W jaki sposób można skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego?
- Jakie zmiany wprowadza nowa ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemców na terenie Rzeczpospolitej Polskiej?
- Kiedy organ będzie zobligowany do odmowy wydania zezwolenia na pracę i co grozi za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców?
- Jakie są założenia projektu nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę?
Co to jest uzupełniający urlop macierzyński i komu przysługuje?
Od 19 marca 2025 r. w polskim prawie pracy pojawiła się nowa forma wsparcia dla rodziców wcześniaków i noworodków wymagających hospitalizacji po urodzeniu – tzw. uzupełniający urlop macierzyński.
Pracownica albo pracownik – ojciec wychowujący dziecko, ma prawo do tego urlopu bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego – w przypadku urodzenia dziecka:
- przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1 000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie,
- po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1 000 g – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie,
- po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie – w wymiarze tygodnia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie.
W jaki sposób można skorzystać z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego?
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo (nie można go podzielić na części) na wniosek złożony na co najmniej 21 dni przed zakończeniem podstawowego urlopu macierzyńskiego. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki wniosek. Do wniosku dołącza się zaświadczenie wydane przez szpital, w którym przebywało dziecko.
Pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie ustawy tj. 19 marca 2025 r. są uprawnieni do korzystania z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (nie do urlopu rodzicielskiego!) mają prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na zasadach określonych nowelizacją. Wysokość zasiłku za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru zasiłku.
Jakie zmiany wprowadza nowa ustawa o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemców na terenie Rzeczpospolitej Polskiej?
10 kwietnia 2025 roku Prezydent Andrzej Duda podpisał Ustawę z dnia 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Nowe przepisy zaczną obowiązywać wkrótce po ogłoszeniu ustawy, konkretnie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 14 dni od daty jej ogłoszenia.
Jedną z kluczowych zmian jest pełna elektronizacja procedur związanych z zatrudnianiem cudzoziemców. Dotychczasowe postępowania były często uciążliwe i czasochłonne, opierając się w dużej mierze na dokumentacji papierowej. Dzięki cyfryzacji, pracodawcy i pracownicy zyskają dostęp do indywidualnych kont w systemie, gdzie będą mogli na bieżąco śledzić status swoich spraw.
Kolejną istotną zmianą jest rezygnacja z tzw. testu rynku pracy (czyli weryfikacji czy na miejsce pracy oferowane cudzoziemcowi jest możliwość zatrudnienia osoby bezrobotnej zarejestrowanej w urzędzie pracy). Zamiast tego, starosta będzie mógł określić listę zawodów i rodzajów pracy, w ramach których nie będą wydawane zezwolenia na pracę cudzoziemcom zamierzającym podjąć zatrudnienie na terenie konkretnego powiatu. Powiatowe urzędy pracy zyskają również możliwość legalizacji zatrudnienia cudzoziemców na okres do 24 miesięcy oraz utworzą nowe punkty konsultacyjne.
Ustawa wprowadza także nowe rozwiązania funkcjonalne w systemach informatycznych służących weryfikacji wydawania zezwoleń na pracę. Zostanie utworzony rejestr umów, na podstawie których cudzoziemcy podjęli pracę w Polsce. Po wejściu w życie ustawy, pracodawca będzie zobowiązany przesłać do urzędu wydającego zezwolenie na pracę kopię umowy zawartej z cudzoziemcem, co z kolei przyczyni się do bieżącego monitorowania warunków wykonywania pracy przez cudzoziemców.
Kiedy organ będzie zobligowany do odmowy wydania zezwolenia na pracę?
Organ będzie zobligowany do odmowy wydania zezwolenia, jeśli podmiot powierzający pracę cudzoziemcowi został ustanowiony lub działa w celu ułatwiania cudzoziemcom wjazdu na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Podmioty, które nie opłacają składek na ubezpieczenie społeczne i nie płacą podatków w terminie także mogą otrzymać odmowę udzielenia zezwolenia na pracę lub odmowę wpisu oświadczenia do ewidencji oświadczeń! W ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ta przesłanka miała charakter fakultatywny – nowa ustawa zakłada, że wszystkie zaległości muszą być uregulowane przed wydaniem zezwolenia na pracę lub przed wpisem oświadczenia do ewidencji oświadczeń.
Nowe przepisy przewidują również surowsze kary za nielegalne zatrudnienie cudzoziemców oraz przekazywanie nieprawdziwych danych dotyczących zatrudnienia cudzoziemców. Wysokość kary grzywny będzie ustalana proporcjonalnie do liczby nielegalnie zatrudnionych cudzoziemców.
Nowy wymiar kary grzywny za nielegalne powierzenie pracy cudzoziemcowi będzie wynosił od 3.000 do 50.000 zł (obecnie 1.000 zł do 30.000 zł).
Zatrudnienie cudzoziemców będzie wymagać prowadzenia bardziej skrupulatnej dokumentacji i większej transparentności. Kontrole Straży Granicznej i Państwowej Inspekcji Pracy w zakresie pracy cudzoziemców będą częstsze i bardziej szczegółowe, będą mogły odbywać się także bez zapowiedzi.
Jakie są założenia projektu nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę?
Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę to temat, który w ostatnim czasie budzi wiele emocji i dyskusji. Rząd pracuje nad nowymi regulacjami, które mają na celu dostosowanie polskiego prawa do unijnej dyrektywy dotyczącej adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Termin implementacji tej dyrektywy minął 15 listopada 2024 roku, co oznacza, że Polska musi jak najszybciej wprowadzić odpowiednie zmiany.
Początkowo projekt zakładał, że od 1 stycznia 2026 roku minimalne wynagrodzenie będzie równe wynagrodzeniu zasadniczemu. Oznaczało to, że dodatki do wynagrodzenia nie byłyby wliczane do minimalnej pensji. Ostatecznie zdecydowano, że pracodawcy nadal będą mogli ustalać wynagrodzenie zasadnicze poniżej minimalnej krajowej.
Zgodnie z ostatecznym brzmieniem projektu ustawy – z kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (poza składnikami wynagrodzenia, które aktualnie nie podlegają wliczeniu) będą również wyłączone:
- dodatek funkcyjny – od dnia 1 stycznia 2026 r.
- inne dodatki – od dnia 1 stycznia 2028 r.
- premie i nagrody – od dnia 1 stycznia 2028 r.
Projekt nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę przewiduje wyższe grzywny za wykroczenia przeciwko prawom pracownika kwoty od 1 500 do 45 000 zł.
Dodatkowo planowane jest wprowadzenie obligatoryjnych odsetek za nieterminową wypłatę wynagrodzenia przez pracodawcę, chociażby pracownik nie poniósł żadnej szkody z tego tytułu i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które pracodawca odpowiedzialności nie ponosi. Odsetki te, mają być naliczane przez pracodawcę z mocy prawa, od dnia następującego po dniu upływu terminu wypłaty wynagrodzenia za pracę i wypłacane łącznie z wypłatą tego wynagrodzenia.
Projekt ustawy zakłada także dopisanie do Kodeksu karnego nowego przestępstwa przeciwko prawom pracownika w postaci „niewypłacania wynagrodzenia przez okres co najmniej trzech miesięcy”. Osoba, która będąc zobowiązana do wypłaty wynagrodzenia za pracę, obowiązku tego nie wykonuje przez okres co najmniej trzech miesięcy, będzie podlegała grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Opracowano na podstawie
- Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. 2025 r., poz. 277 z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 20 marca 2025 r. o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
- Projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę o numerze UC62 (wykaz prac legislacyjnych Rady Ministrów).
- Ustawa z dnia 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (t.j. Dz.U. 2024 r., poz. 1773).
