Ulga IP BOX – czym jest i do kogo jest skierowana?

Ulga IP Box (Innovation Box) została wprowadzona do polskiego prawa podatkowego w 2019 r. jako instrument wsparcia innowacyjnych przedsiębiorstw. Poprzez zagwarantowanie preferencyjnych zasad opodatkowania konkretnych rodzajów dochodów dla tej branży, polski system podatkowy zapewnia konkurencyjne warunki sprzyjające rozwojowi biznesu. Co istotne, kluczowym dla skorzystania z ulgi IP Box jest spełnienie warunków dla wprowadzenia innej ulgi podatkowej zwanej jako ulga B+R (ulga na badania i rozwój). Tym samym innowacyjny przedsiębiorcy, w tym branża IT, ma niejednokrotnie możliwość skorzystania jednocześnie z dwóch ulg podatkowych.

Z preferencyjnej stawki IP Box mogą skorzystać zarówno podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych, rozliczający się według skali podatkowej lub podatku liniowego, jak i podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (CIT). Mechanizm IP Box nie obejmuje całego dochodu osiąganego z działalności gospodarczej – dotyczy wyłącznie ściśle określonych przychodów i kosztów związanych z kwalifikowanymi prawami własności intelektualnej, dla których możliwe jest zastosowanie obniżonej stawki podatku w wysokości 5%. Kwalifikowany dochód musi wynikać z komercjalizacji chronionych praw własności intelektualnej, takich jak np. patenty czy autorskie prawa do programów komputerowych.

Mechanizm funkcjonowania IP Box

Funkcjonowanie ulgi IP Box opiera się na spełnieniu szeregu wymagań i każde na swój sposób jest pewnym wyzwaniem dla podatnika. Zanim omówimy konkretne jego aspekty poniżej przyjrzyjmy się krótko konkretnym etapom dla uporządkowania całości tego zagadnienia.

Procedura wdrożenia IP BOX

1. Działalność B+R – w pierwszej kolejności konieczne jest prowadzenie faktycznej działalności badawczo-rozwojowej, w wyniku której powstają nowe lub ulepszone rozwiązania (kwalifikowane prawa własności intelektualnej).
2. Kwalifikowane prawo własności intelektualnej – rezultatem działalności B+R powinno być wytworzenie, rozwinięcie lub ulepszenie prawa własności intelektualnej objętego ochroną prawną, np. autorskiego prawa do programu komputerowego lub patentu.
3. Dochód z kwalifikowanego IP – preferencją objęty jest wyłącznie dochód osiągany z komercjalizacji tego prawa (np. sprzedaż, licencjonowanie).
4. Obliczenie wskaźnika nexus – wysokość dochodu kwalifikowanego ustalana jest z zastosowaniem tzw. wskaźnika nexus, który odzwierciedla udział kosztów faktycznie poniesionych przez podatnika w związku z wytworzeniem prawa IP.
5. Indywidualna interpretacja – dla potwierdzenia prawa do stosowania IP Box w konkretnej sytuacji, rekomendowane (i powszechnie stosowane) jest uzyskanie interpretacji indywidualnej, która zabezpiecza podatnika przed sporem z organem podatkowym. Przy czym podatnicy często wnioskują o uzyskanie interpretacji indywidualnej już w zakresie samego prowadzenia działalności B+R

Działalność B+R

Jednym z warunków skorzystania z IP Box jest prowadzenie działalności badawczej lub rozwojowej, zgodnie z definicjami z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce.

Badania naukowe obejmują:

• badania podstawowe – rozumiane jako prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne,
• badania aplikacyjne – rozumiane jako prace mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, nastawione na opracowywanie nowych produktów, procesów lub usług lub wprowadzanie do nich znaczących ulepszeń.

Prace rozwojowe to z kolei: „Nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń”

Firmy IT najczęściej spełniają kryterium B+R dzięki prowadzonym pracom rozwojowym – np. w ramach tworzenia nowego programu komputerowego lub udoskonalania już istniejącego. Prace rozwojowe cechuje to, że są:

1. twórcze – wnoszą nowość lub istotne ulepszenie na poziomie firmy, ale niekoniecznie w skali całej gospodarki,
2. systematyczne i zaplanowane – obejmują plan działań, harmonogram i przypisanie zasobów (nie chodzi o przypadkowe czy doraźne działania, natomiast mogą to być pojedyncze projekty),
3. oparte na wiedzy – wykorzystują lub rozwijają istniejące zasoby wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Nie spełniają tych warunków czynności rutynowe lub odtwórcze, co często jest uważnie analizowane przez urzędy skarbowe. Ważne jest również to, że ulga B+R przysługuje, nawet jeśli projekt zakończy się niepowodzeniem albo jego efekty nie zostaną ostatecznie wdrożone w działalności firmy.

Przykładem działalności B+R w zakresie prac rozwojowych w firmie IT może być prowadzenie usprawnień oraz wprowadzanie optymalizacji do stworzonego i rozwijanego na przestrzeni lat programu komputerowego lub tworzenie nowego programu komputerowego.

Kwalifikowane prawo własności intelektualnej

Jak już wiemy podstawą do rozliczania ulgi jest posiadanie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, powstałego lub rozwijanego w ramach prowadzonej działalności B+R.  Zgodnie z art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT oraz art. 24d ust. 2 ustawy o CIT, katalog tych praw jest zamknięty i obejmuje wyłącznie prawa, które podlegają faktycznej ochronie prawnej.

Do kwalifikowanych IP zaliczamy w szczególności:

1. Patent;
2. Prawo ochronne na wzór użytkowy;
3. Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego;
4. Prawo z rejestracji topografii układu scalonego;
5. Dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin;
6. Prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu;
7. Prawo z rejestracji odmiany roślin;
8. Autorskie prawo do programu komputerowego – najczęściej spotykane w branży IT (dotyczy utworu w rozumieniu prawa autorskiego, który powstał w wyniku działalności twórczej).

Dochód z kwalifikowanych praw własności intelektualnej

Jak już wiemy, podatnicy mogą skorzystać z preferencji IP Box wyłącznie w odniesieniu do ściśle określonych dochodów, a sama preferencja nie zastępuje standardowej formy opodatkowania całej działalności gospodarczej. W praktyce oznacza to, że podatnik ma prawo zastosować stawkę IP Box do rozliczenia dochodów pochodzących z jednego lub z wielu różnych kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Dla przykładu przedsiębiorca z branży IT może równolegle dysponować prawami do kilku odrębnych programów komputerowych – każdy z nich może generować niezależny strumień przychodów i kosztów, a dochód z każdego kwalifikowanego IP może pochodzić z innego źródła. W rezultacie podatnik może jednocześnie korzystać z preferencyjnego opodatkowania dla różnych projektów lub produktów, pod warunkiem spełnienia wymogów ustawowych i prawidłowego przypisania dochodu do konkretnego prawa. To, co warto zaznaczyć raz jeszcze, kwalifikowana ulga IP BOX nawet, jeżeli została nabyta przez przedsiębiorstwo może być brane pod uwagę (dochody z IP BOX) jeżeli zostało ulepszone przez podatnika w ramach działalności B+R.

Lista dochodów uzyskiwanych z kwalifikowanych IP, które mogą być objęte rozliczeniem w ramach IP Box:

• Dochody z należności związanych z umowami licencyjnymi dotyczącymi kwalifikowanego IP;
• Dochody ze sprzedaży kwalifikowanego IP;
• Dochody zawarte w cenie produktu lub usługi związanej z kwalifikowanym IP;
• Dochody wynikające z odszkodowań za naruszenie prawa do kwalifikowanego IP.

Wskaźnik NEXUS i kwalifikowany dochód z kwalifikowanego IP

Wskaźnik NEXUS to mechanizm, który określa, jaka część dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej faktycznie może być objęta preferencyjną stawką 5% w ramach IP Box. Innymi słowy, jest to wskaźnik, którego zastosowanie pozwala na określenie faktycznych kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanego IP podlegających rozliczeniu w uldze. Tym samym bardzo istotna jest szczegółowa ewidencja dotycząca zarówno przychodów jak i kosztów związanych z danym kwalifikowanym IP.

Wskaźnik NEXUS oblicza się według poniższego wzoru:

Gdzie poszczególne litery odpowiadają kosztom poniesionym na:

a – prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej,

b – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu niepowiązanego

c – nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, innych niż wymienione w lit. d, od podmiotu powiązanego

d – nabycie przez podatnika kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.

Do powyższych kosztów nie zalicza się kosztów, które nie są bezpośrednio związane z kwalifikowanym prawem własności intelektualnej, w szczególności odsetek, opłat finansowych oraz kosztów związanych z nieruchomościami. W przypadku gdy wskaźnik wynosi więcej niż 1 przyjmuje się że wynosi 1.

Faktycznie możliwy do rozliczenia w uldze dochód (kwalifikowany dochód z kwalifikowanego IP) oblicza się poprzez obliczenie całkowitego dochodu z kwalifikowanego IP: odejmując od przychodów z tego źródła wszystkie koszty podatkowe z nim związane i następnie przemnożenie go przez wskaźnik nexus.

Wskaźnik NEXUS ma na celu wyfiltrowanie faktycznie poniesionych przez podatnika kosztów na rozwój lub wytworzenie kwalifikowanego IP. A więc podatnik, który nabywa kwalifikowane IP i ulepsza je w minimalny sposób (ponosi minimalne koszty) w praktyce tylko w niewielkim stopniu skorzysta z tej ulgi. Mechanizm ten powoduje, że ulga ta przede wszystkim wspiera działalność faktycznie innowacyjną i skierowana jest na tworzenie i ulepszanie praw własności, a nie tylko prowadzenie działalności opartej na monetyzacji tych praw.

Indywidualna interpretacja podatkowa

Wymóg posiadania pozytywnej dla podatnika indywidualnej interpretacji podatkowej w zakresie stosowania ulgi IP Box jest w pewnym sensie dobrym podsumowaniem całości tej ulgi. Skomplikowany, wieloetapowy charakter ulgi, a także konieczność spełnienia szeregu wymogów i trudności w interpretacji poszczególnych indywidualnych przypadków przez urzędy skarbowe, zostaje odzwierciedlony poprzez konieczność szczególnej oceny możliwości skorzystania z ulgi. Czysto technicznie bezpośrednio w ustawach o podatkach dochodowych nie ma zawartych zapisów o niniejszym wymogu. Niemniej jednak już w objaśnieniach podatkowych, Ministerstwo Finansów wyraźnie wskazuje na powinność pozyskania takiej interpretacji podatkowej. W praktyce brak takiej interpretacji właściwie gwarantuje, że urząd skarbowy zakwestionuje możliwość skorzystania z ulgi.

Pomoc przy ubieganiu się o ulgę IP BOX

Jedną ze specjalności naszej kancelarii rachunkowej jest kompleksowa obsługa klientów kwalifikujących się do różnych ulg i korzyści podatkowych, w tym także ulgi IP BOX. Zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami, którzy z przyjemnością odpowiedzą na wszystkie Państwa pytania:

• telefon: +48 698 545 433
• e-mail: biuro@kkr.tax
• stacjonarnie: ul. Szlak 20/14, 31-153 Kraków (po wcześniejszym ustaleniu terminu)